Enerji Günlüğü - Elektrik borsasında satılan elektriğin fiyatına üst sınır getiren Azami Uzlaştırma Fiyatı’nın (AUF) üzerinden satış yapmak amacıyla Enerji Piyasaları İşletme AŞ’ye (EPİAŞ) yanıltıcı bilgi verdikleri gerekçesiyle 40 elektrik üretim şirketinden 10.2 milyar TL’nin geri alınmasına karar verildi.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’ndan (EPDK) yapılan açıklamada, elektrik borsasında 1 Nisan 2022 tarihinden itibaren Azami Uzlaştırma Fiyat (AUF) mekanizmasının devreye sokulduğu hatırlatıldı. Açıklamada AUF mekanizmasının uluslararası piyasalarda yaşanan olağanüstü maliyet artışlarının Türkiye’de arz güvenliğini sekteye uğratmasını ve tüketicilerin bu maliyet artışlarından korunmasını hedeflediği kaydedildi. Benzerleri daha sonra pek çok Avrupa ülkesi tarafından da devreye alınan uygulamanın Ekim 2022 tarihinden başlayarak 6 ay daha uzatıldığına işaret edilen açıklamada “AUF mekanizmasının da katkısı ile hiçbir santral kapatılmamış, enerji arz güvenliğimiz sekteye uğramamıştır. Kurumumuz bu süreçte fiyat hareketlerini titizlikle takip etmekte, AUF kapsamında gerekli müdahaleler ivedilikle yapılmaktadır” denildi.
GERÇEK DIŞI BİLDİRİM SUÇLAMASI
Sabit fiyatlı ikili anlaşmalar kapsamında yapılan elektrik satışlarının AUF kapsamına alınmadığına işaret edilen EPDK açıklamasında, daha sonra bu anlaşmaların da EPİAŞ’a bildirilmeye başladığı hatırlatıldı. EPDK açıklamasına göre Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK-Kurul) Perşembe günü yapılan toplantıda; ikili anlaşmalar kapsamında sehven ya da kasıtlı olarak EPİAŞ’a gerçek dışı bildirimler yapıldığı gerekçesiyle 40 şirket hakkında idari soruşturma açılmasına karar verildi. Kurul aynı zamanda 10 milyar 208 milyon 222 bin 680 TL’nin bu şirketlerden geri alınmasını kararlaştırdı. Yani bu tutarın EPİAŞ’a ödenmesi gerektiği kararına vardı.
ŞİRKETLERDEN ALINIP TÜKETİCİ VERİLİYOR İDDİASI
EPDK’nın açıklamasında, faiziyle birlikte 11 milyar TL’yi aşan, 40 şirketten geri alınacak bu tutarın “AUF mekanizmasının doğası gereği” maliyet düşüşü olarak doğrudan doğruya tüketicilerin faturasına yansıtılacağı kaydedildi. Açıklamaya göre geri ödeme talimatları 13 Ocak 2023 Cuma günü ilgili şirketlere “kayıtlı elektronik posta” (KEP) yoluyla iletildi.
ŞİKETLERE “AÇIKLAMA YAPMAYIN” UYARISI
EPDK yaptığı açıklamada AUF mekanizmasına aykırı hareket ettikleri iddiasıyla verdiği cezalar konusunda şirketleri bu konuya dair itirazda bulunmamaları, açıklama yapmamaları yönünde uyararak bir nevi muhtıra verdi. 40 şirket hakkında açılan idari soruşturmanın titizlikle yürütüleceğini duyuran EPDK’nın açıklamasında “Bu süreçte kamuoyunu yanıltıcı açıklamalardan kaçınılmalıdır. Sektörümüzde faaliyet gösteren bütün şirketlerin Türkiye’nin enerji güvenliği için büyük önem taşıyan ve tüketicilerimizin maliyet yükünü hafifleten AUF ile ilgili gereken hassasiyeti göstermesi önceliğimizdir. Aksi uygulamalara kurumumuzun hiçbir surette izin vermeyeceği unutulmamalıdır” denildi.
YERLİ VE YENİLENEBİLİR ENERJİYE DARBE İDDİASI
Elektrik sektörü uzmanları, EPDK’nın bu son kararını değerlendirirken, uygulamanın pratikte yerli ve yenilenebilir kaynaklardan elektrik üreten oyuncuları cezalandırma anlamına geldiğini ifade ediyor. Bir uzmana göre, yerli kömürle çalışan santraller ile piyasadaki ortalama tutarların altında maliyetlerle elektrik üretebilen rüzgar, güneş, jeotermal, biyokütle ve hidroelektrik santraller gibi yenilenebilir kaynakla çalışan tesisler, piyasa şartlarında hak ettikleri kazançları elde edemez hale getirilmiş oldular. Bu da uzun vadede sektöre yeni girmeyi düşünen yatırımcı adaylarını ya da yeni yatırım yapmayı planlayan şirketleri kararsızlığa itecek bir uygulama olarak gösteriliyor. Bir başka enerji uzmanı da “Bu uygulama pratikte, yerli kömür ve yenilenebilir enerji kaynaklı elektrik üretenleri cezalandırmış oldu. Çünkü işini doğru yapan ile gerçekten sistemi bilerek by-pass eden oyuncular aynı kefeye koyuldu” ifadesini kullandı.
AUF MEKANİZMASININ HİKAYESİ
1 Nisan 2022 tarihinde altı aylığına devreye alınan ancak Ekim 2022’de altı aylığına uzatılan Azami Uzlaştırma Fiyatı (AUF) mekanizması, elektrik borsasında fiyat hangi seviyede oluşursa oluşsun, üreticilere ödenecek bedele kaynaklar bazında sınırlama getiriyor. Buna göre megavatsaat (MWh) başına azami uzlaştırma fiyatları Aralık 20222 itibariyle doğal gaz santralleri için 4.500 TL, ithal kömür santralleri için 2750 TL, yerli kömür santralleri için 2050 TL, yenilenebilir kaynaklar için 1540 TL olarak uygulanıyordu. Serbest piyasada oluşan bedeller ile azami uzlaştırma fiyatları arasındaki fark “destekleme bedeli” olarak kaynak bazlı destekleme havuzunda toplanıyor. Bu havuzda oluşan gelirin, düzenlemeye tabi bütün tüketicilerin elektrik tüketimleri için kullanılarak, tüketicilerin piyasada oluşan artışlardan korunması sağlanıyor.
Mehmet KARA - Enerji Günlüğü
